ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ-ΚΟΛΠΙΤΙΔΕΣ

Από τις πιο ευαίσθητες περιοχές του γυναικείου σώματος, η περιοχή των γεννητικών οργάνων δέχεται καθημερινά την επίδραση διαφόρων παραγόντων, που μπορούν να προκαλέσουν από απλούς ερεθισμούς έως σοβαρές μολύνσεις. Διάφοροι μικροοργανισμοί, άλλοι από τους οποίους είναι σύμμαχοι του οργανισμού μας και άλλοι εχθροί, βρίσκονται σε μια ευαίσθητη ισορροπία που μπορεί πολύ εύκολα να διαταραχθεί. Μειωμένη άμυνα του οργανισμού, καθημερινές συνήθειες, ορισμένα φάρμακα, αλλά ακόμη έντονες συναισθηματικές εξάρσεις, είναι μερικές μόνο από τις καταστάσεις που ευνοούν την επικράτηση των εχθρικών μικροβίων. Οι κολπίτιδες σήμερα αποτελούν το συχνότερο πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και είναι η συνηθέστερη αιτία που μια γυναίκα θα επισκεφτεί το γυναικολόγο της. Για να περιοριστούν στο ελάχιστο αυτού του είδους τα προβλήματα, αρκεί η καθημερινή εφαρμογή ορισμένων απλών, αλλά βασικών κανόνων ατομικής υγιεινής. Ας δούμε λοιπόν τι πρέπει να ξέρει κάθε γυναίκα για το ευαίσθητο αυτό ζήτημα.

Η ανατομία του κόλπου

Ένας από τους κυριότερους λόγους που οι γυναίκες είναι τόσο ευαίσθητες στις διάφορες μολύνσεις, είναι η ανατομική κατασκευή του γυναικείου γεννητικού συστήματος. Από τα γεννητικά όργανα της γυναίκας, εξωτερικά βρίσκεται μόνο το αιδοίο. Όλα τα υπόλοιπα όργανα, δηλαδή ο κόλπος ή κολεός όπως είναι η επιστημονική του ονομασία, η μήτρα, οι σάλπιγγες και οι ωοθήκες βρίσκονται εσωτερικά μέσα στο σώμα της γυναίκας.

Η περιοχή που συμβαίνουν οι περισσότερες μολύνσεις είναι ο κόλπος, από όπου υπάρχει ο κίνδυνος να προχωρήσουν βαθύτερα, προς τα υπόλοιπα γεννητικά όργανα και να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές.

Όπως και σε πολλές άλλες περιοχές του οργανισμού, έτσι και στον γυναικείο κόλπο κατοικούν διάφορα μικρόβια. Τα μικρόβια αυτά ο οργανισμός τα χρησιμοποιεί σαν ένα είδος μισθοφόρων, που αποτρέπουν την εγκατάσταση άλλων μικροβίων που είναι παθογόνα στην περιοχή αυτή. Οι μισθοφόροι αυτοί αποτελούν την μικροβιακή χλωρίδα του σώματος και υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν προκαλούν καμία βλάβη στον οργανισμό. Γίνονται επικίνδυνα μόνο όταν η άμυνα του οργανισμού εξασθενίσει για διάφορους λόγους.

Κατά την αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας την μικροβιακή χλωρίδα του κόλπου την αποτελούν κυρίως οι γαλακτοβάκιλοι, οι οποίοι τρέφονται με τα διάφορα σάκχαρα που υπάρχουν στις κολπικές εκκρίσεις. Χάρη σε ένα οξύ που παράγουν, αυξάνουν σημαντικά το pH, δηλαδή την οξύτητα της περιοχής, δημιουργώντας στον κόλπο ένα αφιλόξενο περιβάλλον για τ’ άλλα μικρόβια. Επιπλέον, οι γαλακτοβάκιλοι παράγουν υπεροξείδιο του υδρογόνου, το οποίο δρα σαν ένα φυσικό απολυμαντικό που καταστρέφει ένα μεγάλο αριθμό παθογόνων μικροοργανισμών. Πριν την ήβη και μετά την εμμηνόπαυση, όταν ο οργανισμός της γυναίκας δεν παράγει οιστρογόνα, οι γαλακτοβάκιλοι δεν αποτελούν μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας του κόλπου.

Στον κόλπο υπάρχουν και άλλα μικρόβια και μύκητες, αλλά ο περιορισμένος τους αριθμός δεν προκαλεί κάποια συμπτώματα. Θα πρέπει όμως να έχουμε υπόψη μας ότι η ισορροπία αυτή μεταξύ παθογόνων και μη μικροοργανισμών είναι ιδιαίτερα εύθραυστη και μπορεί να διαταραχθεί από διάφορους παράγοντες.

Κολπίτιδα ονομάζεται κάθε φλεγμονή στην περιοχή του κόλπου, η οποία οφείλεται συνήθως σε διάφορα μικρόβια ή μύκητες, τραυματισμούς, ατροφία του βλεννογόνου, κλπ.

Τα μικρόβια που προκαλούν κολπίτιδες είναι συνήθως αναερόβια ή δυνητικά αναερόβια, δηλαδή μικρόβια που η ανάπτυξή τους ευνοείται σε συνθήκες που δεν υπάρχει οξυγόνο. Έχει βρεθεί ότι σε ένα κόλπο με μικροβιακή φλεγμονή, ο αριθμός των παθογόνων μικροοργανισμών είναι αυξημένος έως και 1000 φορές, ενώ οι ο αριθμός των γαλακτοβάκιλων είναι κατά πολύ μειωμένος. Οι βακτηριακές κολπίτιδες είναι οι πιο συχνές κολπίτιδες και θα πρέπει να θεραπεύονται γιατί μπορεί να προκαλέσουν διάφορες επιπλοκές.

Από τις κολπίτιδες που οφείλονται σε μύκητες, η πιο συνηθισμένη, ιδίως το καλοκαίρι, είναι αυτές που προκαλούνται από τον μύκητα candida albicans. Η ανάπτυξη αυτού του μύκητα ευνοείται από την ύπαρξη υγρασίας και ζέστης, αλλά και από τη λήψη αντιβιοτικών ή σε γυναίκες που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη.

Τα κλασσικά συμπτώματα μιας κολπίτιδας είναι ερυθρότητα στην περιοχή, κνησμός και χαρακτηριστική αύξηση των εκκρίσεων, που επιπλέον έχουν και δυσάρεστη οσμή. Θα πρέπει να αναφέρουμε εδώ ότι κατά τη διάρκεια της ημέρας μια μικρή έκκριση είναι φυσιολογική, καθώς είναι αποτέλεσμα της λειτουργίας των αδένων του τράχηλου και του κόλπου, αλλά και της απόπτωσης της επιφανειακής στιβάδας του βλεννογόνου. Όταν η έκκριση αυτή αυξηθεί σε ποσότητα, κάνοντας απαραίτητη τη χρήση σερβιέτας, η γυναίκα θα πρέπει να προβληματιστεί και να επισκεφτεί τον γυναικολόγο, προκειμένου να διαπιστωθούν τα αίτια του προβλήματος.

Ανάλογα και με το αίτιο που έχει προκαλέσει την κολπίτιδα, οι εκκρίσεις μπορεί να έχουν χρώμα λευκωπό, πράσινο ή κιτρινοπράσινο, να είναι παχύρρευστες ή λεπτόρρευστες, η ούρηση και η σεξουαλική επαφή να είναι επώδυνες ή να έχουμε αίσθηση καύσου (κάψιμο).

Στη διάγνωση αυτό που πρέπει να γίνει οπωσδήποτε είναι η λήψη και η καλλιέργεια κολπικού υγρού για την διερεύνηση της αιτίας των μικροβίων που προκάλεσαν το πρόβλημα.

Η θεραπεία πρέπει να βασιστεί πάνω στο αντιβιόγραμμα που θα μας δώσει ο μικροβιολόγος μετά την απομόνωση του μικροβιακού παράγοντα, ο οποίος προκάλεσε το πρόβλημα. Η θεραπεία είναι φαρμακευτική και έχει να κάνει με τη λήψη συγκεκριμένων αντιβιοτικών, τα οποία μπορεί να είναι από του στόματος ή σε κολπικό υπόθετο ή κρεμα. Υπάρχουν πολλά αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται σε αυτές τις περιπτώσεις όπως η ερυθρομυκήνη, μετρονιδαζόλη,κλπ. Επίσης ο καθαρισμός των γεννητικών οργάνων με οξέα διαλύματα και αντισηπτικά και ταυτόχρονη θεραπεία του συντρόφου σε πολλές περιπτώσεις, βοηθάει την θεραπεία και μειώνει τις πιθανότητες επανεμφάνισης του προβλήματος. Η θεραπεία θα πρέπει να γίνεται πάντα μετά από ιατρική συνταγή και επίσκεψη στο γυναικολόγο.

Υγιεινή των ευαίσθητων περιοχών

Ο καθαρισμός της γεννητικής περιοχής είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες προστασίες από τις μολύνσεις, θα πρέπει όμως να γίνεται με τέτοιο τρόπο που να συμβάλλει στην διατήρηση της λεπτής ισορροπίας μεταξύ των μικροβίων στη περιοχή και να μην την διαταράσσει. Για το σκοπό αυτό ο καθαρισμός θα πρέπει:

• Να γίνεται καθημερινά και με προϊόντα, που δεν διαταράσσουν την φυσιολογική χλωρίδα και το pH της περιοχής.

• Οι όποιες εκκρίσεις θα πρέπει να απομακρύνονται προσεκτικά, καθώς αποτελούν θρεπτικό υλικό για την ανάπτυξη των παθογόνων μικροοργανισμών που βρίσκονται στην περιοχή είτε μόνιμα είτε ευκαιριακά.

• Ο καθαρισμός και το ξέπλυμα θα πρέπει να γίνεται με κατεύθυνση από τον κόλπο προς τον πρωκτό, καθώς στην περιπρωκτική περιοχή βρίσκονται μικρόβια που είναι παθογόνα για τον κόλπο

• Στις μέρες της περιόδου θα πρέπει να είναι ακόμα πιο σχολαστικός ο καθαρισμός και να συνδυάζεται με συχνή αλλαγή σερβιέτας ή ταμπόν.

• Πριν και μετά τον καθαρισμό θα πρέπει να πλένουμε καλά τα χέρια μας.

• Πλύσεις στο εσωτερικό του κόλπου με αντισηπτικά δεν θα πρέπει να γίνονται, παρά μόνο μετά από σχετική οδηγία του γυναικολόγου, καθώς διαταράσσουν την φυσιολογική χλωρίδα, με αποτέλεσμα να ευνοείται η ανάπτυξη των παθογόνων μικροβίων.

Τι άλλο πρέπει να προσέχουμε

Πολλές φορές, μερικές αθώες κατά τ’ άλλα καθημερινές μας συνήθειες, αυξάνουν τον κίνδυνο μιας μόλυνσης στη γεννητική περιοχή. Έτσι, η πολύωρη απουσία από το σπίτι λόγω εργασίας, η ενασχόληση με τη γυμναστική, τα μπάνια στη

θάλασσα ή στην πισίνα, η χρήση ακατάλληλων ρούχων και η απελευθέρωση της σεξουαλικής ζωής, κάνουν την περιοχή του κόλπου ακόμα πιο ευάλωτη. Θα πρέπει λοιπόν, κάθε γυναίκα να γνωρίζει ποιοι είναι αυτοί οι παράγοντες και να παίρνει τα κατάλληλα μέτρα προστασίας ώστε να προφυλάσσει αποτελεσματικά τον εαυτό της. Τα μέτρα αυτά είναι:

• Αλλάζετε καθημερινά εσώρουχα και προτιμάτε τα βαμβακερά που επιτρέπουν στο δέρμα να αναπνέει και δεν προκαλούν ερεθισμούς. Φορέστε νάιλον ή συνθετικά εσώρουχα μόνο σε ειδικές περιστάσεις.

• Μην χρησιμοποιείτε ποτέ ξένα εσώρουχα ή πετσέτες.

• Κατά την σεξουαλική επαφή, ιδίως με ένα καινούργιο σύντροφο, χρησιμοποιείτε πάντα προφυλακτικό και προσέξτε ώστε να αποφευχθεί η μεταφορά μικροβίων από την περιπρωκτική στην γενετική περιοχή

• Αν μετά την λήψη κάποιων φαρμάκων παρατηρείσετε ύποπτα συμπτώματα στην περιοχή του κόλπου, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για το τι πρέπει να κάνετε.

• Το γιαούρτι, τα λαχανικά και γενικά οι τροφές που είναι πλούσιες σε βιταμίνες ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού στην περιοχή.

Ειδικά τώρα για το μπάνιο στη θάλασσα ή την πισίνα προσέξτε:

• Αφού βγείτε από το νερό, να μην παραμείνετε για πολύ ώρα με το βρεγμένο μαγιό (το ίδιο ισχύει και για τα βρεγμένα ρούχα). Η υγρασία και η ζέστη δημιουργούν ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη μικροβίων και μυκήτων μετά το μπάνιο στην πισίνα ή στη θάλασσα
• στην παραλία και φυσικά και στην πισίνα να ξαπλώνετε πάντα πάνω στην πετσέτα ή στην ψάθα σας και να αποφεύγετε την άμεση επαφή με την άμμο ή τα πλακάκια.

ΤΕΛΟΣ

Μη ξεχνάτε τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο που κάνετε στο γυναικολόγο σας, που περιλαμβάνει το τεστ Παπανικολάου, υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων και μαστογραφία σε ηλικία άνω των 38 ετών  ή όπου κρίνεται απαραίτητη σε ομάδες υψηλού κινδύνου να γίνεται σε μικρότερη ηλικία και σε τακτικότερα διαστήματα.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΝΤΑΛΤΑΣ – Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος